Obowiązek rekuperacji w budynku
Wprowadzenie rekuperacji jako obowiązkowego elementu instalacji wentylacyjnych w budynkach stanowiło istotny krok w kierunku poprawy efektywności energetycznej oraz jakości powietrza wewnętrznego. Polskie prawo coraz bardziej zwraca uwagę na kwestie związane z ochroną środowiska i zdrowia mieszkańców, co znajduje odzwierciedlenie w przepisach dotyczących budownictwa.
Na czym polega rekuperacja?
Rekuperacja to proces odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego z pomieszczeń i wykorzystywania go do ogrzewania lub chłodzenia świeżego powietrza doprowadzanego do budynku, za proces odpowiada urządzenie – rekuperator. rekuperator składa się z dwóch kanałów powietrza – jednego dla powietrza wyprowadzanego z pomieszczenia i drugiego dla powietrza świeżego doprowadzanego do wnętrza budynku. Wewnątrz rekuperatora znajduje się wymiennik ciepła, który umożliwia transfer energii cieplnej między dwoma strumieniami powietrza, nie pozwalając na ich fizyczne mieszanie się. Dzięki temu systemowi, można poprawić efektywność energetyczną budynku oraz zapewnić lepszą jakość powietrza wewnątrz.
Proces rekuperacji polega na przepływie powietrza przez wymiennik ciepła, gdzie ciepło jest przenoszone z powietrza wywiewanego na świeże powietrze doprowadzane do pomieszczeń. W ten sposób, energia cieplna jest odzyskiwana i wykorzystywana do ogrzewania lub chłodzenia, co pozwala na obniżenie zużycia energii i poprawę efektywności energetycznej budynku.
Czy rekuperacja jest obowiązkowa?
W polskim prawie budowlanym, w szczególności zgodnie z przepisami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wprowadzono zobowiązanie stosowania rekuperacji w określonych instalacjach wentylacji mechanicznej. Na chwilę pisania tego artykułu (IV 2024) najnowszym aktem prawnym regulującym te kwestie jest „Obwieszczenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 kwietnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”.
Poniżej omówimy dokładniej §151, który dotyczy odzyskiwania ciepła :
- Rekuperacja w instalacjach wentylacji mechanicznej: Według paragrafu 151.1 rozporządzenia, w instalacjach wentylacji mechanicznej ogólnej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji komfortowej o wydajności 500 m3/h i więcej, wymagane jest stosowanie urządzeń do odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego o sprawności temperaturowej co najmniej 50%, lub recyrkulacji, gdy jest to dopuszczalne.
- Zabezpieczenia urządzeń do odzyskiwania ciepła: Paragraf 151.2 określa, że urządzenia do odzyskiwania ciepła powinny mieć zabezpieczenia ograniczające przenikanie między wymieniającymi ciepło strumieniami powietrza, w zależności od rodzaju wymiennika i różnicy ciśnień.
- Warunki stosowania recyrkulacji powietrza: Paragraf 151.3 precyzuje warunki stosowania recyrkulacji powietrza, m.in. zakazuje jej stosowania w przypadku występowania bakterii chorobotwórczych czy emisji substancji szkodliwych dla zdrowia.
- Recyrkulacja w budynkach opieki zdrowotnej: W przypadku budynków opieki zdrowotnej, stosowanie recyrkulacji powietrza wymaga zgody właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
- Regulacja recyrkulacji w korzystnych warunkach pogodowych: Paragraf 151.5 nakłada obowiązek stosowania układów regulacji umożliwiających zwiększanie udziału powietrza zewnętrznego do 100% w korzystnych warunkach pogodowych.
- Wyłączenia: Istnieje możliwość nie stosowania wymagań dotyczących rekuperacji w przypadku instalacji używanych krócej niż przez 1000 godzin w roku, zgodnie z paragrafem 151.7.
Czy rekuperacja jest opłacalna?
Rekuperacja będzie na pewno opłacalna w budynkach o dużym zużyciu energii na ogrzewanie lub chłodzenie, zwłaszcza tam, gdzie istnieje wysokie zapotrzebowanie na wentylację. Przykładowo projekty wentylacji z rekuperacją są często spotykane w nowoczesnych budynkach biurowych, szpitalach, hotelach czy budynkach użyteczności publicznej. Ponadto, rekuperacja jest szczególnie opłacalna w budynkach o wysokich standardach izolacyjności termicznej, gdzie minimalizuje się straty ciepła przez wentylację, oraz w obszarach o surowym klimacie, gdzie konieczne jest ogrzewanie lub chłodzenie powietrza dostarczanego do budynku.
Jednakże, opłacalność rekuperacji może zależeć od wielu czynników, takich jak lokalne warunki klimatyczne, koszty instalacji i konserwacji systemu, oraz preferencje użytkowników. W niektórych przypadkach, na przykład w budynkach o niskim zapotrzebowaniu na ogrzewanie lub w warunkach klimatycznych sprzyjających naturalnej wentylacji, rekuperacja nie tylko może nie być konieczna, ale faktycznie może być nieopłacalna.
W polskich warunkach klimatycznych rekuperacja generalnie jest opłacalna ze względu na zmienne warunki pogodowe, które wymagają ogrzewania budynków w sezonie zimowym i chłodzenia w sezonie letnim. Oczywiście, istnieją sytuacje, w których rekuperacja może być mniej opłacalna lub nawet nieopłacalna. Na przykład, w starszych budynkach o słabej izolacji termicznej, gdzie straty ciepła przez ściany i dach są wysokie, a zapotrzebowanie na ogrzewanie jest duże, rekuperacja może nie przynosić tak dużych oszczędności energetycznych i w pierwszej kolejności należałoby ich poszukać w innych miejscach.